سوغاتی

و اما سوغاتی.

سوغاتی در فهم منِ عوام، عبارتست از کالائی خاص که با مواد اولیه و فن‌آوری‌ای خاص در شهر و منطقه‌ای خاص تولید می‌شود و تولیدش در شهر و منطقه‌ای دیگر به دلیل نبود مواد اولیه یا نبود فن‌آوری ساخت، ممکن نباشد و اگر هم باشد، ساختن و تولید کردنش قرین به صرفه از آب در نیاید.

مثلا، ساختن رب انار در شهر کویری سمنان به دلیل نبودن ماده اولیه‌اش – انار – مقرون به صرفه نیست. یا مصنوعات سنگیِ زینتی و دکوری که در شرق ترکیه به وفور یافت می‌شود، هم به دلیل فراوانی سنگِ قابل تراش در جغرافیای آن شهرهاست و هم به دلیل وجود حجاران متبحر و کاربلد. و باز در شهری کویری مثل یزد که کوه و سنگ ندارد، احداث خط تولیدش نشان نبود خرد اقتصادی است!

این می‌شود که انسان وقتی به سفر می‌رود، تولید و صنعت و میوه‌ی خاص آن شهر را آن هم نه به خروار که به قدر مزمزه کردن و آن سان که در کوله بارش جا شود، به یادگار می‌آورد که وقتی مدت‌ها بعد، آن را دید یاد شهر و سفری که رفته بیفتد.

این مقدمه باشد که بگویم، در حجازِ امروز، دقیقا و دقیقا هیچ تولیدی اتفاق نمی‌افتد و هیچ میوه و محصول و مصنوعِ خاصی نیست که از سفر حج به سوغاتش بیاوری. الا آب زمزم، که در خبر است شفای هر دردیست و سوغاتی‌ای که حبیب خدا حضرت مصطفا صلوات الله علیه، همیشه مشتاق آن بوده است.

یعنی سوغاتی حج هم اگر خواستی بیاوری، همان آب زمزم است و خلاص. اما بازار پر چراغ و زرق و برق اطراف حرم، هر حاجی‌ای را مثل آهنربائی که براده‌ها را جذب کند، مجذوب می‌کند و دلار و تومان و ریال است که مستقیم از جیب ایرانی خارج و غیرمستقیم داخل جیب کشور دوست و برادر! چین می‌شود. آن هم نه جنسی که قابل‌دار باشد که بنجل محض!

بارها دیده‌ام که حاجی چیزی از مغازه و دست‌فروش دم حرم خریده و به هتل نرسیده، زهوارِ چیزی که پول پایش داده در رفته و علی مانده و حوضش و هر قدر در کلاس‌های قبل سفر و در حین سفر به گوش حاجی می‌خوانی که برادر من! این بنجلاتی که می‌خری، چینی است و با کیفیت‌ترش در وطن به قیمت پائین‌تر موجودست، به گوشش نمی‌رود که نمی‌رود.

کانّه، اگر چیزی از چند میلیونی که حاجی ته جیبش با خود می‌آورد، خرج نشود و به وطن برگردد، خللی در قبولی طاعات و عبادات اتفاق افتاده است.

الغرض، سفر زیبای حج، حسرتیست همیشگی چه در دل آن که حج کرده و چه آن کس که مشتاق حج است. و خدا بحق امیرالحاج امام موعود موصول، فراق ما با حجرالاسود و رکن و مقام و صفا و زمزم و منا را عن‌قریب کوتاه و کوتاه‌تر کند… . الاهی آمین.