آقــــــا به روایت تایم

قویترین مرد ایران از زرق و برق مقام پرهیز می‌کند. با وجود آنکه بسیاری از زیردستان او کنار دریای خزر ویلا دارند و ماشینهای جادار و شیک سوار می‌شوند، اما آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر مذهبی ایران، به سادگی یک آخوند شهرستانی زندگی می‌کند. او مهمانان خود را در دفتر ساده‌ای در جنوب تهران می‌پذیرد و اغلب روی زمین می‌نشیند و عمامه‌ای مشکی به سر دارد. تصاویر بزرگ او که در همه‌ جای شهر دیده می شود بیشتر او را بصورت یک کارمند عادی با عینک ته‌استکانی و شال عربی نمایش می‌دهد تا یک انقلابی. یکی از مقامات ارشد ایرانی می‌گوید: "هنگام صحبت با او حس می‌کنید با یک مرد دنیوی سروکار دارید؛ و بیش از هر زمان دیگر همه چیز در دست اوست."

کسانی که آقای خامنه‌ای را می‌شناسند میگویند او معتقد به حق ایران برای نیروی اتمی است اما در ضمن می‌خواهد از مجازاتهایی که ایران را فلج میکند و قدرت رژیم دینی را متزلزل میسازد پرهیز نماید. یک از مقامات عالی‌رتبه نزدیک به خامنه‌ای می گوید: "او اهل حرف حساب است، و دست آخر تصمیمی خواهد گرفت که به نفع ایران باشد. چه بسا او راه خروج از این تنگنا را بیابد." و اکنون رژیم اکنون بیش از گذشته آماده مذاکره است.

برای جهان خارج، رئیس جمهور احمدی‌نژاد چهره اصلی رژیم ایران است که از زمان انتخابش در تیرماه گذشته با تهدید اسرائیل، نفی هالوکاست و رد درخواست توقف فعالیت‌های مشکوک اتمی تشنج آفریده است. تندروی های احمدی نژاد به این نگرانی دامن زده که او جنگ با دشمن دیرینه یعنی آمریکا را شروع می کند. اما با تمام این هیاهوها، قدرت احمدی نژاد محدود است. ساختار حقوقی جمهوری اسلامی، قدرت نهایی سیاسی را در اختیار ایت الله خامنه‌ای قرار می‌دهد که ۶۶ سال دارد و در سال ۱۹۸۹ و پس از فوت آیت‌الله روح‌الgه خمینی به این مقام رسید. قانون اساسی ایران حق وتوی تصمیمات رئیس جمهور را به رهبر داده است، از این رو در مسایل مهم حکومتی این رهبر است که حرف آخر را می‌زند. در نتیجه این روحانی کم گو- که از مصاحبه با خبرنگاران خودداری می‌کند- احتمالا فردی است که تصمیم خواهد گرفت مناقشه اتمی را به آرامی حل کند و یا ایران را بسرعت بسوی مقابله با آمریکا و متحدانش براند.

یک دیپلمات غربی و متخصص امور ایران معتقد است رهبر جمهوری اسلامی بدون تردید در تنظیم نامه احمدی نژاد به جرج بوش دست داشته ، نامه‌ای که اولین تماس مستقیم مقامات عالی‌رتبه ایران بعد از انقلاب ۱۹۷۹ بوده است. بعد از دریافت پیشنهادهای تشویقی ۵+۱ شورای امنیت و اتحادیه اروپا برای ترغیب ایران به توقف غنی سازی اورانیوم، خامنه‌ای به احمدی‌نژاد اجازه داد تا آنرا "یک گام مثبت" بخواند.

هفته گذشته احمدی‌نژاد گفت که تا نیمه اوت به این پیشنهاد پاسخ خواهد داد اما این زمان برای دولت بوش خیلی دیر است؛ آنها پاسخ را تا پایان ژوئن می‌خواهند. تحلیگران نزدیک به رژیم می‌گویند آیت الله خامنه‌‌ای ممکن است با توقف غنی سازی برای مدتی محدود موافقت کند اما سر جزئیات این دست و آن دست میکند تا مذاکرات را طولانی کند و اقدام شورای امنیت را به عقب بیاندازد. سعید لیلاز، یک مقام دولتی اسبق، می‌گوید: "ایران پاسخ منفی نمیدهد، اما فورا نیز بله نمی‌گوید. آنها حرف آخرشان را یکباره نمی‌زنند."

پس رهبر جمهوری اسلامی چه می‌خواهد؟ در تهران حدس و گمان در مورد آرزوهای این روحانی و رابطه آتی او با احمدی‌نژاد موضوع گفتگوی خودی‌های درون حکومت است. اگرچه نظام ولایت فقیه به آقای خامنه‌ای حق الهی حکومت می‌دهد، اما وی سوای باقی ملایان شیعه است که هنوز در عوالم ماقبل مدرن بسر می‌برند. یکی از نزدیکان وی برای آنکه نشان دهد چقدر او با سایر علمای شیعه متفاوت است می‌گوید: "او ساعت می‌بندد؛ او با لباس جین در کوههای البرز کوهنوردی می‌کند و تار می‌زند. در مسایل شرعی مانند سلفش محافظه کار است. غرب را از نظر اخلاقی ورشکسته می‌داند و مقاماتی را برمی گزیند که مخالف حقوق زنان و آزادی بیان باشند. اما وقتی پای سلامت در میان است، او اول به خدا و بعد به پزشکان آموزش دیده غرب امید می‌بندد."

اما او جذبه آیت الله خمینی را ندارد، و شاید به همین دلیل است که از نقش آتش بیار احمدی‌نژاد استقبال می‌کند. آنها هفته‌ای یکبار با همدیگر ملاقات می‌کنند و نزدیکان خامنه‌ای می‌گویند که حالت آنها حالت مرید و مراد است. وی از رئیس جمهور در جمع تعریف و در خلوت او را نصیحت می‌کند. احمدی‌نژاد هم به نوبه خود ناراضیان را سرکوب و مخالفان وی را کنار می‌گذارد. مقامات می‌گویند آقای خامنه‌ای هرگز این چنین خود را در قدرت ندیده است. امیر محبیان، یک تحلیلگر نزدیک به محافل محافظه‌کار، می‌گوید: "آیت الله خامنه‌ای رئیس جمهور را همفکر خود می‌داند، به همین دلیل حکومت بیش از هر زمان دیگری قدرتمند و باثبات است."

اما روحانیان نزدیک به آیت الله خامنه ای از گل کردن احمدی‌نژاد که باعث کاهش محبوبیت عمومی رهبر شده نگرانند. یک مقام نزدیک به او می‌گوید: "او خودش را جمع‌وجور نمی‌کند." اما یک مقام ارشد ایرانی و یک دیپلمات غربی می‌گویند که وی رئیس جمهور را بخاطر اعلام اینکه "اسرائیل باید از صفحه گیتی حذف شود" سرزنش کرده، و تحلیگران در تهران می‌گویند که خامنه‌ای نگران مدیریت ناشیانه احمدی‌نژاد در امور داخلی است. یک دیپلمات غربی می‌گوید که "احمدی‌نژاد هنوز مشغول دوره دیدن است"؛ بعضی از ایرانیان حدس می زنند که غیرمترقبه بودن رفتار احمدی نژاد ممکن است رهبر را مجبور به برکناریش کند. حمیدرضا جلائی‌پور، استاد دانشگاه تهران می‌گوید: " مشکل می‌توان گفت که این رابطه تا چه زمان دوام بیاورد."

بعید است اقای خامنه‌ای به سادگی از امتیاز اتمی ایران دست بردارد. به نظر ایرانیان پیوستن دولت آمریکا به مذاکرات اروپا با تهران یک موفقیت عمده برای راهکار چانه‌زنی خامنه‌ای بوده است. نزدیکان به این روحانی می‌گویند او در نهایت ممکن است با محدود شدن برنامه اتمی ایران به شرط گرفتن تضمین امنیتی از آمریکا و برداشتن تحریم ایران موافقت کند. جلایی‌پور می گوید: "رژیم عمیقا مایل به مذاکره است." اکنون خامنه‌ای منتظر واشنگتن است که همین تمایل را از خود به نمایش بگذارد.

منبع